Alle Menschen werden Brüder

Elke zondag belicht ik een onderwerp dat me de voorbije week opviel…

Alle Menschen werden Brüder

Met een wrede oorlog die in het oosten van ons continent woedt, ben ik misschien iets te veel romantisch volksnationalist om te blijven geloven dat alle mensen broeders kunnen zijn… Dit weekend vierden we opgeluisterd door Vocarde en Desselina in Tabloo de 50-jarige, bijna 51-jarige, verbroedering tussen het Duitse Hessich-Lichtenau en mijn dorp in Vlaanderen, terwijl we met Dessel Swingt de zomer afsloten.

65 jaar geleden belandde de jonge Lichtenause scheepsmekanieker Helmut Riemenschneider doodziek in het Antwerps Sint-Vincentius ziekenhuis. In Senegal had hij een aapje gekocht. Een beet van dat aapje bezorgde hem een infectie waarbij hij hoge koortsen ontwikkelde. Aangemeerd in Antwerpen werd hij naar het ziekenhuis overgebracht. Omdat men niet zeker wist wat voor soort infectie Helmut had opgelopen, werd hij niet zoals het gangbaar was in een ziekenzaal opgenomen, maar  moest in quarantaine. Daar, alleen in een kamer, werd hij verzorgd door de jonge, Desselse verpleegster Rosa Van Hout. Niettegenstaande de toeziende ogen van de ziekenhuiszusters zorgde die afzondering en de goede zorgen er voor dat een prille liefde groeide. Nog niet helemaal hersteld werd Helmut ontslagen, keerde naar zijn heimat terug, maar niet zonder Rosa mee te nemen en te trouwen. Het had een Hollywood-scenario kunnen zijn.

Na twee jaar Duitsland kwam het jonge paar in Dessel wonen en kreeg drie flinke zonen. Ondertussen was vader Jozef Van Hout burgemeester geworden en de vele familiebezoeken in Dessel en Lichtenau zorgden ervoor dat ook de beide burgemeesters vrienden werden. Het was 2 oktober 1971 wanneer de oorkonde, het vriendschapsverdrag, op het gemeentehuis van Dessel getekend werd door burgemeester Jozef Van Hout en burgemeester Heinz Jünemann. “Was ik niet in quarantaine gemoeten”, getuigde Helmut op de viering vrijdagavond, “was deze verbroedering nooit tot stand gekomen.” Waar quarantaine al niet goed voor kan zijn. Rosa is ons voor een paar jaar ontvallen.

Die vele jaren van verbroedering zorgden voor zeer fijne momenten. Hoogtepunten waren o.a. de fietstochten “rijden voor Europa” van Dessel naar Lichtenau. Maar naast de beide gemeentebesturen onderhielden ook tientallen verenigingen en families contacten. De Desselse gemeentescholen gaan er nog steeds in mei voor een week naar toe. Dat doen ze al sinds 1974. In 1975 was ik er voor het eerst dankzij die schoolreis. Het was een ware belevenis die ons als 12-jarigen de verdeeldheid van Europa onder ogen bracht.  

Hessisch Lichtenau ligt tussen Kassel en Eschwege, op een boogscheut van de toenmalige oostgrens. Het ijzeren gordijn dat Duitsland doormidden sneed en moest beletten dat Oost-Duitsers naar het Westen zouden vluchten. Het staat nog steeds op mijn netvlies. Vanop de hoge Meisner in de verte een lint dat het landschap in twee deelt. De door grenswachters bemande wachttorens en de melding dat een naderen van de draad verboden is: “Sperrzone”. Het dorpje aan de overkant van de Werra, waar die de grens vormt, en waarvan de ramen van de woningen die uitzicht geven op het Westen dichtgemetseld zijn. Ik vermoed dat het het Thüringse Wahlhausen is. Het werd ons allemaal verteld: de Tweede Wereldoorlog, het einde ervan, de opdeling van Duisland in vier bezettingszones, de vlucht van honderdduizenden Duitsers, hoe zich in het Westen de Bondsrepubliek ontwikkelde en in het Oosten de DDR… En dat allemaal aan onze achterdeur. 

Na de val van de muur in de nacht van 9 op 10 november in 1989 en de Duitse eenmaking die daar op volgde lag Lichtenau plots niet meer perifeer, aan de grens van het land, maar er middenin. De grote legerkazerne sloot en Lichtenau werd een stad zoals er honderden zijn in Duisland.

Dit weekend bezocht opnieuw een delegatie van hen het Duits oorlogskerkhof in Lommel. Dat doen ze steeds. Om te blijven herinneren dat oorlog en wreedheid tot niets leidt. 38.000 kruisjes, 38.000 graven, 38.000 jonge mensen die het leven lieten… voor niets. Eén van hen Wilhelm Gottlob Werner, 29 jaar, geboren in Hessich Lichtneau en gesneuveld in Henri-Chapelle bij Welkenraedt. Ik wees er in mijn toespraak vrijdagavond nog op dat de leuze “Nooit meer oorlog”, ‘Nie wieder Krieg” loze woorden zijn wanneer er geen ontmoeting, vriendschap en respect is. 

Gisteren vond in Dessel eindelijk nog eens Dessel Swingt plaats. Na de twee jaar corona misserie was het geleden van 2019. Je zag het aan de mensen. Je zag het aan de beleving. Eindelijk!

Dessel Swingt is ons dorpsfestival dat beurtelings op het marktplein in Dessel centrum of op het Meiplein in Witgoor georganiseerd wordt door vzw Graspop. In de namiddag ligt de focus op onze senioren en zorgt een speelparadijs voor de kinderen. Op twee podia komen in de loop van de vooravond en avond tal van artiesten en groepen aan bod. Deze keer o.a. Guido Belcanto, De Mens, onze dorpsgenoot Tijs Vanneste & de Pelikanen en De Kreuners. Dé band uit mijn tienerjaren. Het was fijn hen nog eens terug op het podium te zien.

Eind juni ons megafestival Graspop Metal Meeting. Eind augustus ons dorpsfestival. Zo komt iedereen aan z’n trekken. Zo hoort het ook. Een dorp, een gemeenschap moet leven. Het klinkt zo simpel, maar het moet wel gedaan worden. Er moet initiatief voor genomen worden. Het is dan ook gepast dat ik al diegenen die dat mogelijk maken van harte dank. Niet in het minst die mensen die de hele dag achter de tap of de eetkraam gaan staan, voor de veiligheid zorgen, het afval afvoeren, enz. Zij zijn het die het allemaal mogelijk maken.  

Een festival, een verbroedering, eigenlijk hebben ze alles gemeen: samen-leven. En dat doe je over alle gezindheden en politieke overtuigingen heen. Op de foto staan vijf burgemeesters. Van links naar rechts de vorige burgemeester van Lichtenau Michael Heussner, zijn voorganger Jürgen Herwig, ik, de sinds vier weken burgemeester Dirk Oetzel en mijn voorganger Michel Meeus. Vijf verschillende persoonlijkheden. Vier verschillende partijen.

“Alle Menschen werden Brüder”, misschien naïef en droom ik wat veel. Maar mag dat nog? Laat het alvast de inspiratie van mijn politiek handelen blijven. Fijne zondag nog.

Kris van Dijck

Dessel, 28 augustus 2022