Belangenvermenging

Elke zondag belicht ik een onderwerp dat me de voorbije week opviel…

Belangenvermenging

Maandag zijn we opnieuw aan het werk gegaan. Een weekje er tussenuit, het is niet lang, maar doet sowieso wel eens deugd. Toch was het al meteen een emotionele week. Zo moesten we afscheid nemen van onze dierbare vriend Russel. Een Jack Russel van meer dan 15 jaar oud. Het beestje was op. Het is altijd pijnlijk want een hond is echt wel een deel van het gezin. Hij is er altijd. Ik zie hem nu nog liggen, hier in mijn bureau als ik dit aan het schrijven ben. Ook vele reacties op mijn facebookbericht hierover. Eén van mijn vrienden daar verwoordde het mooi: “Lang of kort in je gezin, een dier nestelt zich daar waar een mens nooit bij kan en doet maar één keer pijn… Als de tijd gekomen is om de Rainbow Bridge over te steken…” Je was een lieve vriend, Russel.

Over Facebook gesproken; het stoorde me gisteren enorm hoe sommigen weer over anderen schrijven. Het zette me aan tot volgende post: “Zomaar, na wat ik de voorbije dagen weer allemaal hoorde en las: behandel en spreek over een ander, zoals jij behandeld of beoordeeld wil worden. Zou de wereld niet veel mooier zijn?” Ik begrijp echt niet wat sommigen bezielt. Sociale media als de moderne lynchpartijen. Hoe moedig vanachter je klavier anderen de huid vol schelden. Zielig en laf. Is deel van de mensheid zeker?  

Maar terug naar het werk nu. Ook Evert, mijn medewerker, heeft de draad opnieuw opgepikt. Lopende dossiers worden ter hand genomen, afspraken worden vastgelegd, maar ook nieuwe punten die relevant genoeg zijn om er parlementair mee aan de slag te gaan worden opgespoord. Zeker als die raakvlak hebben met mijn commissie Binnenlands Bestuur, Gelijke Kansen en Inburgering, de commissie Sport, of mijn lokaal mandaat als burgemeester en de bijhorende bevoegdheden. Bronnen daarbij zijn vakbladen, onderzoeksrapporten, studies, of krantenartikelen die ook vaak op die eersten gebaseerd zijn.

Everts oog viel daarbij op een artikel in De Standaard van Simon Andries: “Lokale ambtenaren gefrustreerd over vriendjespolitiek in bouwdossiers.” Bijna de helft van de lokale diensten Stedenbouw vermoedt dat er sprake is of was van belangenconflict in het beleid. Een onderzoek van masterstudent Yannick Willemstein van de Universiteit Antwerpen wees dat uit.

In april stuurde hij een anonieme enquête naar het mailadres van alle lokale diensten Omgeving (lees Bouwdienst) van de 300 Vlaamse gemeenten. Hierop kwamen 119 bruikbare antwoorden binnen: 40% van alle gemeenten. En in die 119 gemeenten beweren 46% van de ambtenaren die de enquête invulden dat ze ‘vermoeden van belangenvermenging’ hebben bij hun burgemeester of schepenen.

De dienst Omgeving en de daar werkzame ambtenaren behandelen bouw- en omgevingsvergunningen, verkavelingsaanvragen of -wijzigingen, ruimtelijke uitvoeringsplannen, enzovoort, van o.a. burgers en ondernemingen waarna een politieke beslissing valt in het college van burgemeester en schepen of de gemeenteraad. Verschillende burgemeesters en schepenen blijken daarbij ongeoorloofde druk uit te oefenen in het voordeel van het ene familielid of kennis, of van zichzelf. Het omgekeerde gebeurt ook. Dat dossiers tegengehouden worden omdat de aanvrager niet de juiste ‘kleur’ heeft, een concurrent is van burgemeester x of schepen y of andere zakelijke belangen heeft. Het onderwerp kwam al vaker aan bod in mijn commissie en Audit Vlaanderen voerde al meermaals onderzoeken uit evenals het parket, maar nu liggen er ook cijfers op tafel. Zowel de masterstudent, die ondertussen afgestudeerd is, als zijn promotor, professor ruimtelijke planning Tom Coppens, benadrukken daarbij dat het wel degelijk gaat over percepties van de betrokken ambtenaren en niet over bewijzen. Ook al is dat het geval, de cijfers liggen hallucinant hoog. Wat mij betreft te hoog.

Wat ook opmerkelijk was, de verschillen in perceptie liggen ver uit elkaar. De meesten antwoordden meteen dat er niks aan de hand is. En dat gold voor alle gemeenten met meer dan 50.000 inwoners die de enquête invulden. De meeste problemen blijken zich voor te doen bij de kleine gemeenten van minder dan 10.000 inwoners. Wat ik enorm betreur. Zij hebben er alle belang bij om alle schijn van bekrompen, oubollige dorpspolitiek van zich af te werpen. Perceptie is natuurlijk puur iets gevoelsmatig, maar toch. Dit zou echt niet mogen.

Van die 46% gaf de helft aan over het verleden te spreken, de andere helft over recente dossiers. Bij de meerderheid van vermoeden van belangenvermenging zou het over schepenen gaan, gevolgd door de burgemeester, gemeenteraadsleden en ten slotte andere collega ambtenaren. Voldoende stof dus om het te bespreken in het Vlaams Parlement.

Anderzijds maak ik me ook geen begoochelingen. Stel de vraag aan de burger en de antwoorden van vermoedens zullen nog een pak hoger liggen. Dat heb ik zelf ook al ervaren. Zo zou ik volgens sommigen zelfs geld ontvangen, onder tafel wordt er dan bij gezegd, om dossiers goed te keuren. Ik moet die zeveraars teleurstellen. Samen met mijn dienst Omgeving, kan ik stellig beweren dat wij elk dossier objectief en op z’n inhoud bekijken, bespreken, beoordelen en beslissen. Zo hoort het, en zo doen we het ook. Niet anders.  

Dus voor wie het nog niet duidelijkheid is: Dessel is een gemeente van minder dan 10.000 inwoners, onze ambtenaar beantwoordde de enquête van Yannick Willemstein en ik kan met opgeheven hoofd het dossier in Brussel op tafel leggen. Fijne zondag nog en trotseer de storm en de regen!

Kris van Dijck

Dessel, 6 augustus 2023