Born in the USA

Elke zondag belicht ik een onderwerp dat me de voorbije week opviel…

Born in the USA

Zo dadelijk vertrek ik naar RTV in Heultje-Westerlo voor een gesprek over de energiecrisis en de positie van de lokale besturen daarin in het zondags Tv-programma ‘Standpunt’. Heel het verder verloop van de dag te bekijken trouwens. “Wat kunnen lokale besturen betekenen voor haar burgers en ondernemingen”, zal één van de pertinente vragen zijn die we voor onze voeten gesmeten krijgen. ‘We’ zijn in dit geval Vooruit-schepen Kelly Verheyen van Turnhout, diensthoofd sociale dienst Nele Bylois van Herselt en ikzelf.

In mijn vierde ambtstermijn als burgemeester maak ik deze legislatuur mee wat ik nooit eerder meemaakte. De ene geldverslindende en tijdrovende crisis is nog niet voorbij of de andere dient zich al even roekeloos aan: corona, vluchtelingen, energie,... What’s next?  Het ene bord is nog niet afgeveegd, laat staan de inhoud verteerd, of het volgende dient zich aan. Om het in meteorologische termijn te zeggen: ‘de perfecte storm’. Noordwesterstorm, springtij én hoogwater in de rivieren op hetzelfde moment. Enkele cijfers die de omvang in enig perspectief plaatsen. De energiefactuur van de gemeente Dessel bedroeg in 2021 welgeteld 373.968 euro. De prognose voor 2023 als de huidige prijzen aanblijven: 1.103.424 euro. Maal drie! Personeelskost 9.798.392 euro in 2021. Wegens de indexeringen en beperkte personeelsuitbreiding om de crisissen het hoofd te bieden een half miljoen meer volgend jaar. Plus 5%. Lokale besturen zien net zoals onze burgers en ondernemingen tegen dezelfde exploderende kosten aan. Op personeel en werking kan ik nauwelijks besparen. Ik heb iedereen nodig. In de administratie. In de technische, ondersteunende diensten. Voor het helpen en begeleiden van mensen die het nodig hebben. Dan maar in de investeringen besparen? Daarover in een volgende column zeker meer wanneer we ons binnen een dikke maand over de jaren 2023, 2024 en 2025 zullen buigen.

Waarover ik het vandaag, op 'nine eleven', wel even wil hebben is wat ik van de week leerde wanneer ik woensdag samen met collega’s Amerikaanse parlementsleden ontving en de dag voordien op de N-VA-fractiedagen hoogleraar Ive Marx aan het woord hoorde over de arbeidsmarkt hier bij ons en in Amerika. Ik zal beginnen met het laatste.

Op zich heb ik nooit hoog opgelopen met het Amerikaans model waarbij sociale voorzieningen enkel weggelegd zijn voor hen die het zich via dure verzekeringen kunnen permitteren. Ik was evenwel verrast toen ik kennis nam van hun Earned Income Taks Credit (EITC). Waar het hier bij ons de regel is geld te geven aan wie niet werkt, is dat systeem, in het leven geroepen door president Clinton, en nadien door alle andere presidenten verder gezet, gebaseerd op geld te geven aan hen die wel werken. In België krijgen zij die niet werken een werkloosheidsvergoeding, een vervangingsinkomen, dan wel leefgeld wat hen heel wat voordelen oplevert. Een sociaal tarief voor energie bijvoorbeeld. Dezer dagen zeer gegeerd. Het verschil met mensen die gaan werken voor een laag loon is in het nadeel van deze werkenden. “Moeder, waarom werken wij nog,” is een vraag die ik meer hoor dan me lief is. Hoge belastingen, extra uitgaven voor kinderopvang en verplaatsingen bijvoorbeeld en het niet in aanmerking komen voor allerlei gunsten of premies. Het werkt profitariaat en luiheid in de hand waarbij ons hele systeem aan het kapseizen is.

Het EITC gaat als volgt in het werk. Men kijkt naar het volledige gezinsinkomen. Indien je een klein verdiener bent, krijg je geld bij van de overheid, zodat het aantrekkelijk is om echt effectief te gaan werken. Die premie vermindert naargelang je gezinsinkomen stijgt, tot op een moment dat je geen premie meer krijgt omdat je loon moet volstaan. “Werken belonen”, heet dat en de werkloosheidsval wordt weggewerkt. Dat is goed want elke werkende draagt bij aan onze samenleving en zorgt voor voldoende middelen om wie echt niet kan te ondersteunen. Men kijkt dus naar het volledig inkomen. Bij ons kan je een sociaal energietarief bekomen als één van de gezinsleden daar recht op heeft terwijl een ander gezinslid een groot verdiener kan zijn en een Porsche op de oprit staat te blinken. Is dat sociaal en rechtvaardig? De vraag stellen is ze beantwoorden…   

De dag nadien ontving de commissie Buitenlands Beleid van het Vlaams Parlement een uitgebreide delegatie van Amerikaanse deelstaatparlementsleden. Volksvertegenwoordigers uit Arkansas, Wisconsin, Hawai, Rhode Island,… De interesse van onze eigen Vlaamse commissieleden was zo pover dat er vanuit de N-VA-fractie andere geïnteresseerde parlementsleden gevraagd werden. Ik ging daar enthousiast op in. Die interesse heb ik altijd wanneer we buitenlandse gasten ontvangen. We vertellen over Vlaanderen, het Vlaams Parlement, onze kansen en uitdagingen. Van de bezoekers steken we ook altijd wat op. Naast de parlementsleden van N-VA en VB, de anderen stuurden hun kat,  tekenden ook FIT, Flanders Investment and Trade, present. Vergeet immers niet dat na onze buurlanden de USA onze belangrijkste internationale handelspartner is. Zowel in- als uitvoer zet de Verenigde Staten in de top van al onze statistieken. Ook aan bod kwam de manier waarop Vlaanderen zich in Europa als staat manifesteert, internationale verdragen sluit en al haar bevoegdheden zowel binnen- als buitenlands uitoefent.   

Toen het over de energiecrisis ging konden de Amerikanen even niet volgen. “Hoe kan je in een wereldmarkt een gasprijs plafonneren”, vroegen ze zich vol ongeloof af. “Is Europa niet bang dat de gastankers naar andere oorden zullen varen?” Ook het feit dat de prijs van de elektriciteit in Europa bepaald wordt door de duurste productie-eenheid werd op onbegrip onthaald. Zij vroegen zich dan ook luidop af of er in Europa wel een vrije markt, dan wel liberalisme heerst. Tja… Leg dat maar eens uit.

Het is zonneklaar dat de huidige situatie waarin we verkeren, en zeker wanneer men ook met een bril vanuit een ander continent er naar kijkt, in grote mate te danken is aan het wanbeleid dat we al ruim twintig jaar voeren: afbouwen van onze energievoorzieningen, onze kroonjuwelen verpatst aan Parijs en dure taksen opleggend met het argument dat we aan het vergroenen zijn (CO2-emissierechten). De rek is eruit. We zijn hulpbehoevenden geworden die aan de bedelstaf zijn geraakt waarbij we afstevenen op een algemene verarming van de middenklasse. Het geweer moet dan ook dringend van schouder veranderen. Dat kan. Daarom doe ook ik aan politiek. Die boodschap moeten we blijven uitdragen. Nu meer dan ooit. Afspraak 2024. Ten laatste! Fijne zondag nog.

Kris van Dijck

Dessel, 11 september 2022