Excelleren

Elke zondag belicht ik een onderwerp dat me de voorbije week opviel…

Excelleren

Zo dadelijk ben ik te gast bij het programma Standpunt op RTV. Elke week worden er gasten uitgenodigd om over een actueel onderwerp te praten en waarbij, zoals de titel van het programma het laat uitschijnen, ieder zijn “standpunt” kan verkondigen. Mijn collega Hannes Anaf van SPa en ik mogen ons licht laten schijnen over de coronacrisis en de impact daarvan op ons onderwijs. Dat ik geen effectief lid meer ben van de commissie onderwijs, waarvan ik 24 jaar op mijn teller heb, was blijkbaar geen bezwaar. Nu ja, als onderwijzer van opleiding, van zeer nabij zeven ministers van onderwijs aan het roer weten staan hebben en inrichter van gemeentelijk onderwijs in Dessel kan ik moeilijk zeggen dat heel het onderwijsgebeuren me onverschillig laat of er geen mening over heb.

Voor de coronapandemie uitbrak en in het voorjaar van 2020 onze scholen sloten, kende onderwijs al een enorme uitdaging. Niettegenstaande de immense inzet van tienduizenden leerkrachten moeten we vaststellen dat Vlaanderen de voorbije zestien jaar in internationale vergelijkingen steevast achteruitgaat. Voor een land dat buiten wat wit zand enkel en alleen grijze hersenmassa’s als grondstof heeft, een dramatische evolutie. Om te remediëren moeten eerst de oorzaken geduid worden. Een goede diagnostiek om daar een herstel tegen aan te plakken. Een immense uitdaging voor huidig minister Ben Weyts. Nu, de diagnose hadden we al. Nu het beleid uittekenen om onze patiënt terug richting wereldtop te sturen. Om hem te excelleren. Vandaar de titel van deze column…

Onderwijs is een zaak van kennisoverdracht. Dat is het alfa en het omega. Daar draait het om. Niks anders. Elke verhoging van leerprestaties garandeert de jongeling later meer kans op een job. Meer kans op een betere verloning. Meer zelfredzaamheid. Kennis is weten. En weten is leren.  Maar vele kinderen starten met een zwaar rugzakje. Ballast dat ze moeten afwerpen om de koers goed te kunnen aanvatten. Eén op vier van de kleuters in Vlaamse scholen spreken thuis geen Nederlands. Hen onderdompelen in de Nederlandse taal, de instructietaal in de klas, is van levensbelang. Het beleid zette daar op in met taalproeven, taalbaden en verplichtingen om kleuteronderwijs te volgen alvorens het eerste leerjaar te mogen aanvatten.

Als dat goed komt, wacht ons de grootste uitdaging. De kennis opdrijven. De lat omhoog. Daartoe werden nieuwe eindtermen ontwikkeld. Eerst voor de eerste graad van het secundair en nu ook, woensdag gestemd in het parlement, die voor de tweede en derde graad. Het ontwikkelen van deze eindtermen was een werk van lange adem. En, geloof het of niet, niettegenstaande de finale stemming en goedkeuring in het parlement, heeft geen enkel politicus, minister noch parlementslid zich gemoeid met het tot stand komen ervan. De politiek gaf wel de opdracht en een breed maatschappelijk debat kwam tot stand waarbij deskundigen, vakleerkrachten, pedagogen, koepels en betrokkenen zich over een huzarenstuk bogen: wat moeten onze leerlingen en scholieren kennen! Met honderden gingen ze aan de slag.

Dat, nu de laatste horde genomen is, het Katholiek Onderwijs, de grootste onderwijsverstrekker, naar het Grondwettelijk Hof stapt, terwijl ze heel het parkoers mee gelopen heeft en in mei van vorig jaar haar handtekening plaatste, kan er bij mij niet in. Dit is niet meer of minder dan het volledige onderwijsveld in een diepe chaos storten. Wraakroepend!

Bovenop dit alles kwam dus corona. Vorig voorjaar gingen onze scholen negen (!) weken dicht om vervolgens geheel of gedeeltelijk al dan niet met afstandsonderwijs terug op te starten. Dat laatste deed de minister alvast versnellen in het uitrollen van de “Digisprong”. In totaal 375 miljoen euro voor laptops, software en coördinatoren om onze scholen digitaal uit te rusten.

Maar ook in het najaar stak de pandemie de kop op. Er werd geroepen om scholen opnieuw te sluiten, wat hardnekkig geweigerd werd door de minister. En terecht. Want wat leert ons de lock-down van vorig voorjaar. De KUL voerde een opmerkelijke studie uit in de zesde leerjaren van 402 basisscholen van het Katholiek Onderwijs. Daar werden in juni 2020 gevalideerde toetsen afgenomen voor o.a. wiskunde en Nederlands waarvan de resultaten vergeleken werden met deze van de zesde leerjaren de jaren voordien. En wat blijkt? Het resultaat voor wiskunde is 17% minder en Nederlands gaat 20% achteruit. Uitgedrukt in leertijd, een verlies van een half schooljaar. Niet in het minst leert deze studie ons ook dat het de sociaal zwakkeren zijn die de zwaarste klappen krijgen. Zij hebben niet altijd de mogelijkheden thuis van laptops, internetverbindingen of een rustige leeromgeving. Scholen bieden hen dat wel. Zij bieden gelijke onderwijskansen. Dus open die scholen!

Het Vlaams Parlement heeft in het kader van de coronacrisis al zes nooddecreten goedgekeurd om de situatie op het terrein mee aan te pakken. Om achterstanden om te buigen. Gaande van zomerscholen over 10 miljoen euro extra om tijdelijk leerkrachten aan te werven. Maar ook in de scholen worden alle mogelijke besmettingen goed gemonitord en opgevolgd waarbij de CLB’s en lokale besturen, steden en gemeenten, een cruciale rol spelen. En ja dat kan leiden tot het tijdelijk sluiten van klassen of hele scholen.

Eigenlijk, en daar sluit ik mee af, heeft corona het nogmaals bewezen wat fundamenteel is in kwaliteitsvol onderwijs. Dat zijn gemotiveerde leerkrachten, die de lat hoog leggen voor hun leerlingen. Die hen uitdagen en motiveren; in contactonderwijs. Die kunnen vertellen en enthousiasmeren. Die beseffen dat ze in hun hele loopbaan duizend jongeren mee richting geven. En laat de digitalisering het versterken, maar de dialoog primeert waar mensen mensen iets te leren hebben. En nu mijn auto in naar Westerlo. Fijne Valentijn gewenst!

Kris van Dijck

Dessel, 14 februari 2021