Waar ga je heen Europa? Het is een vraag die meer dan ooit op onze lippen ligt, of toch zou moet liggen. De geopolitieke ontwikkelingen enerzijds en de staat van ons oude continent anderzijds brengen ons op een nooit eerder gezien scharniermoment. Het zal erop of eronder zijn. De tijd dat we achterover konden leunen en denken dat het altijd zo geweest is en dus altijd zo zal blijven, ligt achter ons. We zullen onze rug moeten rechten. Onze handen uit de mouwen moeten steken. Zoals elk scharniermoment in de geschiedenis zal morgen niet zijn wat vandaag is of gisteren was. Het zal aan ons zijn in welke richting de scharnier draait. Maar eerst iets anders.
Ik ben bijna 24 uur te laat met mijn column en schrijf hem in Mol, in het AZ Heilig Hart. Ik ben hier sinds vrijdagavond gehospitaliseerd na eerst een paar uur helse pijnen doostaan te hebben op de spoedafdeling met Leentje aan mijn zijde. Ja, dat was zo eens een andere Valentijn…
In de late namiddag was ik nog met Puck gaan wandelen aan Schansheide (foto) en onderweg nog een babbel gedaan met Stany. Onze wegen scheidden, ik stapte in de auto en kreeg plots hevige pijn onderaan mijn borstbeen. Mijn hart vreesde ik eerst. Zou ik naar het ziekenhuis rijden? Maar wat met de hond? Dus toch maar naar huis, waar de pijn bleef en ademen steeds moeilijker werd. Leentje gebeld die me met bekwame spoed naar de dichtstbijzijnde spoed voerde. Daar nam de pijn langsheen het hele middenrif crescendo toe. Pijn die men moeilijk onder controle kreeg. Een cocktail met morfine die via een infuus ingebracht werd bracht soelaas. Nooit meegemaakt. Mijn hart bleek het niet te zijn. Wel een galcrisis. De diagnose is zo goed als gesteld maar om de juiste ingrepen te ondergaan wacht me straks nog een MRI. De dokter was zondagmiddag duidelijk: “je moet deze week niet veel plannen. Je zal hier nog een tijdje moeten blijven.”
De pijn is na de drastische ingreep vrijdagavond en de blijvende toediening van pijnstillers onder controle. Nu mijn PC ook hier is en dankzij de prima verzorging van iedereen hier, kan ik verder aan de slag. Vandaar; uitstel is geen afstel, net zoals het verjaardagfeestje voor Helena gisteren dat ze nog te goed heeft.
Terug naar Europa. Net een Straatsburgweek achter de rug - ik mag er niet aan denken daar die crisis gehad te hebben – waar de grote uitdagingen voor Europa de debatten beheersten. Zelf kwam ik tussen op twee onderwerpen: de strenge beperkingen die de VS oplegt om AI-chips en de daaraan gekoppelde technologie uit te voeren naar andere landen en het Mercosur-akkoord, het grootste vrijhandelsakkoord dat de EU ooit sloot.
Het was president Biden die als een van de laatste maatregelen deze beperkingen oplegde. De VS werken met drie categorieën van landen: de vrienden (o.a. België en Nederland) zonder beperkingen, de vijanden die helemaal uitgesloten zijn als Rusland en China en het leeuwendeel daartussen, waaronder 17 van de 27 EU-landen, die heel wat beperkingen opgelegd krijgen. Daarin schuilde mijn eerste kritiek. Europa is een vrije interne markt, dus de 27 landen apart behandelen kunnen we niet accepteren. Wij maken toch ook geen onderscheid tussen Californië, Texas, Florida, Utah of Nevada. Hierover zal wat mij betreft in de in 2021 tussen de VS en EU opgerichte Trade and Technology Council, een hartig woordje mogen gesproken worden.
Maar om zelf sterk te staan moeten we onze eigen kennis, kunde en technologie nog meer uitspelen en ook hier in Europa ontwikkelen. Met sterke spelers als een IMEC in Leuven en een ASML in Eindhoven hebben we vlak bij ons wel wat in huis. Maar ook elders in Europa liggen grote potenties. Een sterke, eengemaakte kapitaalmarkt moet er vervolgens ook voor zorgen dat wat hier uitgevonden wordt ook hier op het oude continent verder ontwikkeld en gecommercialiseerd wordt. De EU zal zelf 200 miljard euro investeren om de kloof te dichten.
Mijn tweede focus ging naar het Mercosur-handelsakkoord. Het gaat over de Zuid-Amerikaanse landen Brazilië, Argentinië, Uruguay, Paraguay en Bolivia. 290 miljoen inwoners en samen met de 450 miljoen Europeanen ruim 740 miljoen mensen. Ik zie drie hoofdredenen om dit handelsakkoord met open armen te ontvangen.
Nadat Trump allerlei invoertarieven aan ons oplegde voor o.a. Europees staal en aluminium hebben we meer dan ooit nood aan goede handelsrelaties elders. Zuid-Amerika is dan ook een gepast partner om ook deze landen niet uit te leveren aan China zoals in Afrika gebeurt.
Ten tweede bevestigt het ons geloof in de vrije, op regels gebaseerde handel en geeft het zuurstof aan onze bedrijven. Handel is doorheen de geschiedenis steeds de basis geweest van rijkdom en welvaart. Al van in de middeleeuwen. Denk aan de achtereenvolgens Gouden Eeuwen van Brugge, Antwerpen en Amsterdam. Het droogvallen van handel zorgt voor verval. De verzanding van het Zwin voor Brugge en de blokkering van de Schelde voor Antwerpen bewezen het ten overvloede.
En tenslotte kunnen we op basis van goede afspraken zorgen voor betere arbeids- en milieuvoorwaarden alsook onze Europese veiligheids- en gezondheidsregels opleggen voor ingevoerde producten.
De voorbije week overlegden we in Straatsburg ook met collega’s uit Indonesië. Ook een land dat naar ons kijkt en met wie we, wat mij betreft, handelsrelaties moeten aangaan. Alle opportuniteiten aannemen is het devies. Ik kijk derhalve nu al ut naar het bezoek aan Java in april.
Het staat wat mij betreft in de sterren geschreven dat ik de volgende maanden nog vaak over de uitdagingen van ons continent zal schrijven. Quo vadis Europa zal nog vaker aan bod komen. Maar steeds bij mij met het geloof dat we de zaken kunnen aanpakken als we allemaal meewillen. We moeten ons opnieuw sterk tonen in deze snel evoluerende wereld waar we langs links en langs rechts voorbijgestoken worden. Onze stem is helemaal weg. We worden niet meer gehoord. Niemand luistert nog naar ons, wordt beweerd. De kansen die zich voordoen zoals bij Mercosur en Indonesië, moeten we optimaal benutten.
Respect krijg je niet. Respect moet je afdwingen. Dat doen we als Europa veel te weinig. We beginnen al met ons te verontschuldigen voor al wat vroeger fout liep. We verontschuldigen ons zelfs voor zaken waar we weinig of niets mee te maken hadden.
We moeten stoppen met steeds ons hoofd te buigen. Wij, de bakermat van humanisme en democratie moeten er opnieuw staan. Het is erop of eronder. Fijne week nog en ik reken op een spoedig herstel om er nadien opnieuw in te vliegen.
Kris van Dijck
Mol, 17 februari 2025
