Stikstof bis

Elke zondag belicht ik een onderwerp dat me de voorbije week opviel…

Stikstof bis

Zo, maandag rondde ik de kaap van 60 levensjaren. En neen, ik voel me niet ouder deze week. Dank aan allen trouwens die er een onvergetelijke verjaardag van maakten. Dat begon op ons jaarlijks mosselfeest zondag, een dag later gevolgd door een versierd bureau in het gemeentehuis, honderden berichten op Facebook, Whatsapp, Messenger en Instagram en tot slot een door Leentje ’s avonds georganiseerd verrassingsfeestje bij ons thuis. Dat ook op zo’n momenten de tijd niet stil staat bleek weldra toen alvorens de laatste feestvierders huiswaarts keerden het advies van de Raad van State op het stikstofdecreet in mijn mailbox belandde. Back to reality heet dat dan.

Stikstof… Ik schreef er begin dit jaar al over: https://www.krisvandijck.be/nieuws/stikstof?pq=nieuws&page=6#views-row-6

Laat dit er een vervolg op zijn want de recente ontwikkelingen zouden wel eens catastrofale gevolgen kunnen krijgen.

Is er een stikstofprobleem? Ja, dat is er. Zowel in de feiten als juridisch. Te veel stikstofuitstoot is nefast voor ons ecosysteem. Dat zijn de feiten. Daar kan je niet om heen. Een verstoord ecosysteem komt vroeg of laat letterlijke en figuurlijk op het bord van de mens terecht. En in z’n lichaam…

Juridisch is het zo dat in het verleden duidelijke Europese richtlijnen uitgevaardigd werden, niet om ons te pesten, die door onze Vlaamse overheid overgenomen werden en ons aanzetten om de te hoge stikstofuitstoot terug te dringen. De voorbije jaren toonden aan dat we daarin veel te weinig lukten. Het stikstofbad is vol met het gevolg dat vergunningen op basis van achterhaalde decreten geweigerd worden. Klap op de vuurpijl is de vernietiging door de Raad voor Vergunningsbetwistingen van de vergunning voor een nieuwe ethankraker in de haven van Antwerpen. Een fabrikant van grondstoffen die we in duizend en één producten die we dagelijks gebruiken nodig hebben. Een beroep aanhangig gemaakt door de Nederlandse provincie Noord-Brabant omdat de stikstofdepositie van die kraker in het natuurgebied de Brabantse Wal, gelijk aan de uitstoot van één koe, te hoog is werd ingewilligd. Je leest het goed: één koe waarvoor een miljarden investering de schop op moet. Waar zijn we toch mee bezig?

Die rechtbanken en raden die de weigeringen uitspreken baseren zich natuurlijk op de huidige, bestaande regels en die regels aanpassen is een taak van de politiek. Dat is het al decennia lang trouwens, maar de hete aardappel werd steeds door de vorige ministers van leefmilieu vooruit geschoven. En wat zegt het spreekwoord? De kruik gaat zolang te water tot ze breekt. Die gebroken kruik kwam dan terecht op het bureau van minister Zuhal Demir. Als N-VA en VLD in de zomer een nieuw stikstofdecreet indienden, was het net om daaraan te verhelpen.  

Laat mij er geen doekjes om winden: het advies van de Raad van State is onverbiddelijk streng. Als het van de Raad van State afhangt mag er in Vlaanderen niks meer vergund worden. Geen bedrijf. Geen woning. Geen stal. Geen fietspad. Niks. Een algemene vergunningenstop dus. Dat diegenen die riepen dat het nieuwe stikstofdecreet te streng was en nu met dit advies in de hand hun gelijk komen opeisen, kan er bij mij niet in. Daar ben ik te dom voor.

Hoe je het ook draait of keert, een algemene vergunningenstop ligt in het verschiet en moeten we ten allen tijden vermijden. Besef jij, lezer, wat dat zou betekenen, een vergunningenstop? Het zou een doodsteek zijn voor onze economie; landbouw en industrie. Een doodsteek voor onze welvaart en ons welzijn. Wie wil die verantwoordelijkheid dragen?  Ik niet.

Niettegenstaande het doorschuiven van de Zwarte Piet en het aanwijzen van schuldigen in deze tot niks leidt, kunnen we niet anders dan het verleden in ogenschouw te nemen en oplossingen zoeken binnen de bestaande richtlijnen en kaders.

We draaien de klok even terug naar 21 mei 1992. Europa vaardigt haar habitatrichtlijn uit ter bescherming van de natuur. In artikel 6 lezen we: “De Lid-Staten treffen voor de speciale beschermingszones de nodige instandhoudingsmaatregelen; deze behelzen zo nodig passende specifieke of van ruimtelijke-ordeningsplannen deel uitmakende beheersplannen en passende wettelijke, bestuursrechtelijke of op een overeenkomst berustende maatregelen, die beantwoorden aan de ecologische vereisten van de typen natuurlijke habitats en de soorten die in die gebieden voorkomen.”

En verder: “De Lid-Staten treffen passende maatregelen om ervoor te zorgen dat de kwaliteit van de natuurlijke habitats en de habitats van soorten in de speciale beschermingszones niet verslechtert en er geen storende factoren optreden voor de soorten waarvoor de zones zijn aangewezen.”

En wat een habitat is? Een habitat omschrijft aan welke voorwaarden een gebied moet voldoen om er voor te zorgen dat één bepaalde planten- of dierensoort er kan overleven.

Die specifieke habitat- of  beschermingszones, 38 in totaal, werden door de regering Van den Brande (CD&V en Vooruit) in 1997 per decreet vastgelegd.

Wat is nu de realiteit om tot een oplossing te komen? Mijn fractieleider Wilfried Vandaele verwoordde het woensdag als volgt:

“Stap één, het wetenschappelijk onderzoek over de stikstofuitstoot, is gebeurd, door buitenlandse instituten en bij ons onder meer door de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO). De conclusies zijn helder. De oorzaken en de gevolgen zijn in kaart gebracht en mogelijke oplossingen zijn opgelijst.

Stap twee, het bereiken van een politiek akkoord, is – zij het met horten en stoten, dat weten we – gezet in februari vorig jaar en in maart dit jaar.

Stap drie, nakijken of het geheel juridisch klopt, of we door het politieke compromis de wetenschappelijke bevindingen niet met voeten treden en voldoende rechtszekerheid bieden, is nu gezet door de Raad van State, voortbordurend op eerdere standpunten van het Hof van Justitie en van de Raad voor Vergunningsbetwistingen. Het advies van de Raad van State is een bijzonder verregaand advies – een onverwacht verregaand advies. Wie gedacht had in het advies zijn of haar gelijk bevestigd te zien en het ongelijk van de ander te kunnen aantonen, komt bedrogen uit, collega’s. Wat sommige krantencommentatoren ook beweren, niemand, niemand komt hier als winnaar uit. Geen enkele partij, niet in de meerderheid, niet in de oppositie.”

De urgentie is hoog. Het algemeen belang staat meer dan ooit op het spel. Daarom is een solied nieuw decretaalkader dat wetenschappelijk en juridisch onderbouwd is de enige reddingsboei. Blijkbaar lanceerde collega Rutten van de VLD vrijdag in De Afspraak het idee om als Vlaanderen bij Europa een uitzondering te gaan vragen. Daarmee verlies je op zich natuurlijk niks, al denk ik echt niet dat dat soelaas zal brengen. De metingen zijn wat ze zijn terwijl ik nooit geloof dat diegenen die in Europa aan de knoppen zitten, en laat ons eerlijk zijn niet al te veel democratische legitimiteit hebben, daar oor voor zullen hebben. We zullen het zelf moeten oplossen, meer dan ooit. Daar vertrouw ik op want we gaan dat kunnen. Het moet wel. Fijne zondag nog.

Kris van Dijck

Dessel, 8 oktober 2023