Kris Van Dijck ontvangt Zwitserse delegatie in het Vlaams Parlement

Welk beleid voert Vlaanderen rond gemeentefusies en wat kunnen we eruit leren? Met die vraag trok een Zwitserse delegatie van het parlement van het kanton Vaud op donderdag 5 mei naar het Vlaams Parlement. De Zwitsers staan namelijk voor nog grotere uitdagingen rond regiovorming en gemeentefusies dan Vlaanderen. Vlaams parlementslid, Kris Van Dijck, verwelkomde hen samen met enkele collega's in Brussel en wisselde hierna gedachten uit. "Wat ik leerde? Confederalisme werkt." zei Van Dijck achteraf.

Meer samenwerking, minder versnippering
Om orde te scheppen in het bestuurlijke landschap van Vlaanderen, zet de Vlaamse Regering in op regiovorming 'van onderuit'. Hierin zijn de lokale besturen cruciale spelers. Door zelf hun eigen bestuurskracht te versterken, kunnen ze namelijk bijdragen aan meer samenwerking op regionaal niveau. Dit kunnen ze doen door vrijwillig te fuseren met andere gemeenten. Hiervoor kunnen ze rekenen op verschillende steunmaatregelen die de Vlaamse Regering in haar regeerakkoord 2019-2024 voorziet, zoals een fusiebonus. Op 1 januari 2019 smolten al 15 Vlaamse gemeenten samen tot 7 nieuwe fusiegemeenten.

Uitdagingen voor Vlaanderen...
Ondanks de potentiële voordelen die gemeenten uit een vrijwillige fusie kunnen halen, zoals betere dienstverlening, een sterkere positie binnen de regio en meer financiële slagkracht, botsen zowel de lokale besturen als Vlaanderen nog op verschillende uitdagingen. Zo bestaat er een risico op 'donutfusies': fusies van kleine gemeenten rond centrumsteden, die bijgevolg alleen blijven. Daarnaast kunnen faciliteitengemeenten door hun grondwettelijk statuut niet fusioneren. En wat als niet-aangrenzende gemeentes met elkaar in zee willen gaan?

...Maar ook voor andere Europese regio's
Ook andere landen en regio's in Europa zetten in op gemeentefusies en botsen daarbij op gelijkaardige uitdagingen. Een voorbeeld hiervan is het Zwitserse kanton Vaud, dat op een inwonersaantal van slechts 805.098 liefst 339 gemeenten telt. Ter vergelijking: Vlaanderen telt slechts 300 gemeenten op een inwonersaantal van 6.629.143.

Zwitsers bezoek

De leden van de delegatie van het Bureau van de Grand Conseil van het Zwitsers kanton Vaud hebben een gedachtewisseling gehouden met Kris Van Dijck (voorzitter van de Commissie voor Binnenlands Bestuur, Gelijke Kansen en Inburgering), Koen Van den Heuvel (Vlaams volksvertegenwoordiger en burgemeester van fusiegemeente Puurs-Sint-Amands) en Thomas Nulens (Projectleider gemeentefusies en regiovorming bij het Agentschap Binnenlands Bestuur).

Wat ik leerde? Confederalisme werkt

Ten slotte kwam uit bovenstaande thematiek ook het confederale model van Zwitserland ter sprake. Zwitserland is het meest welvarende land van Europa. Het heeft vier officiële talen en toch zijn er geen noemenswaardige problemen wat betreft taal en staatsstructuur. "Het loont dan ook de moeite om eens van gedachte te wisselen over dit Zwitsers model met onze collega's. Iets waar we in België ook dringend over moeten nadenken, willen we ons land bestuurbaar houden. Vandaag bleek dat een confederaal model dus werkelijk een oplossing kan bieden." reageerde Van Dijck.