Wat baten kaars en bril…

Wat baten kaars en bril…

Wat baten kaars en bril als de uil niet zienen wil? Steeds opnieuw duiken verhalen op dat er meer kanker voorkomt in mijn dorp door de opslag van nucleair afval. Laatste voorbeeld daarvan vandaag in Het Laatste Nieuws. Twee vragen moeten we hier van elkaar onderscheiden. 1. Is er meer kanker? 2. Indien ja, wat is de oorzaak daarvan?

Op zich is het niet zo moeilijk om vaststellingen te doen m.b.t. het al dan niet frequent of weinig voorkomen van bepaalde ziekten. Wat je daarvoor nodig hebt is degelijke en betrouwbare data. Niet altijd evident en daarom soms wel echt moeilijk. Een aanvoelen dat, of ik heb gehoord dat, zijn hier uit den boze. Data, statistieken en cijfers, dat hebben we nodig. Meten is weten. Hier ga ik straks op door.

Maar vraag twee is nog moeilijker. Wat is de oorzaak van bepaalde fenomenen? Niet zo eenvoudig. Even banaal zou ik dus kunnen zeggen dat we minder coronabesmettingen hebben in Dessel door de opslag van nucleair afval. Je zal me weglachen, terecht trouwens, maar ontkracht mijn stelling maar eens. Of bepaalde ziektes ergens meer of minder voorkomen gaat van toeval tot duizenden andere mogelijkheden. Gedrag van mensen zelf. Natuurlijke omgeving. Bepaalde industrieën. Vervuilingen uit het verleden. Ga zo maar door. Als er gelinkt wordt aan de nucleaire straling, dan moeten we velen teleurstellen want alle mogelijke metingen wijzen uit dat er in Dessel niet meer straling is dan wat aan natuurlijke straling te verwachten is. Minder dan wanneer je in de Ardennen woont bijvoorbeeld, om nog niet te spreken over een vliegtuigreis die je maakt…

Laat ons nu de focus leggen op vraag 1. Is er meer kanker in Dessel?

Toen we in de vorm van partnerschap STOLA startten met het onderzoek of al het Belgisch laagactief en kortlevend afval in Dessel zou kunnen geborgen worden, was veiligheid voor mens en milieu het belangrijkste thema. STOLA, vandaag STORA, volgt namens de bevolking het project heel nauwgezet op. En wat dat betreft zijn we gerustgesteld. Zowel de werking van de bergingsinstallatie als de omgeving worden heel nauwkeurig gemonitord. Moest er zich een probleem stellen, dan wordt dat onmiddellijk gedetecteerd.
Daarnaast stelden we een aantal voorwaarden aan het project die een meerwaarde betekenen voor onze lokale gemeenschap. Eén van de projecten was en is 3xG, staande voor gezondheid, gemeenten, geboorten, waarbij contingenten kinderen in Dessel, Mol en Retie opgevolgd worden.

Maar 3xG deed meer. Er werd voor de periode 2008-2017 voor de drie gemeenten data verzameld omtrent ziekte- en sterftecijfers en kankerincidenties die vergeleken werden met Vlaanderen.
Daarnaast deed Sciensano in 2012 en 2019 een onderzoek rond schildklierkanker en kinderleukemie in een straal van 20 km rond de nucleaire sites van Mol-Dessel, Doel, Tihange en Fleurus.
Wat komt op basis van al deze data uit de bus voor wat Dessel, Mol en Retie betreft?
1. De meeste kankertypes die bij ons voorkomen zijn vergelijkbaar met Vlaanderen.
2. Veel voorkomende kankers als prostaat en borst komen minder voor dan in de rest van Vlaanderen terwijl ook de algemene kankercijfers voor vrouwen lager liggen.
3. Minder voorkomende kankers als lever, mesothelioom en baarmoederhals komen minder voor.
4. De minder voorkomende kankers schildklier en kinderleukemie komen dan weer meer voor.
5. De absolute cijfers bij de minder voorkomende kankers van punt 3 en 4 zijn zo laag dat er meer kans op fouten is, doch worden zij omschreven als op te volgen.
6. Beide studies zeggen heel duidelijk dat het onderzoek het niet mogelijk maakt een uitspraak te doen over de oorzaken, laat staan dat er verbanden kunnen gelegd worden met het één of het andere.

Ik hoop met deze korte bijdrage, nogmaals een bril en een kaars aangereikt te hebben om te duiden wat te duiden kan en te ontkrachten wat uit de lucht gegrepen is.
Eén ding staat wel als een paal boven water; er zijn weinig industrieën die zoveel tijd en energie steken in het opvolgen en monitoren van de mens en de natuur in haar omgeving.

Kris Van Dijck
Burgemeester Dessel