Durf het de mensen vragen

Elke zondag belicht ik een onderwerp dat me de voorbije week opviel…

Durf het de mensen vragen

Van de week speelde ik met het idee mijn column van vandaag aan de ‘grote’ arbeidsdeal te wijten die de Vivaldisten maandagnacht uit hun hoed toverden. Bedoeling was, of zou moeten zijn, de werkzaamheidsgraad in dit koninkrijk naar 80% te tillen. Nodig om onze welvaart en welzijn veilig te stellen. De teller staat momenteel op 70,3%. Nog een lange weg te gaan dus en dat ligt niet aan de hardwerkende Vlaming. In Vlaanderen is 75,1% van de mensen die in de leeftijdscategorie van werkenden zitten effectief aan de slag. In Wallonië werkt 64,7% en in Brussel slechts 61,5%. 80% werkzaamheidsgraad betekent 600.000 extra jobs.

Je zou dan toch stilletjes aan gaan denken dat de dames en heren die zich over het vraagstuk buigen effectieve maatregelen gaan nemen om te activeren. Dat doe je met fiscaliteit. Dat doe je door de regels met betrekking tot werkloosheidsvergoedingen aan te passen. Maar niks van dit alles. Wanneer premier De Croo dan gevraagd wordt waar de activeringsmaatregelen dan wel zitten, krijg ik als nieuwskijker de uitsmijter. “De activering is het beleid van de gewesten hé” Kom dat dus niet aan mij vragen, was de boodschap. Ik zit wel aan de stuurknuppel, maar vraag mij niet om maatregelen te nemen ter activering. Er klonk een vloek door mijn huiskamer. Geef dan verdorie de volledige bevoegdheid aan de gewesten! Hoe leugenachtig kan je als eerste minister zijn.

In Vlaanderen geraken jobs niet ingevuld. Is het zo dwaas om de duizenden werkloze Brusselse jongeren richting die jobs te sturen? Dat doe je evenwel niet door hen ten eeuwigen dagen aan de infuus van de werkloosheidsuitkering te laten hangen. ’s Morgens kan je ongehinderd de baan op om naar je werk buiten Brussel te rijden, te sporen,…

Maar goed, ik speelde met het idee zoals ik in de inleiding schreef. Er diende zich evenwel een ander onderwerp aan: de kernuitstap.

Zaterdagochtend brak voorzitter Bart De Wever een lans om de toekomst van onze kerncentrales in eigen, Vlaamse handen te nemen. Heel simpel. Als men op federaal niveau er niet uit geraakt; doe dan als met de wapenleveringen in 1991. De federale regering raakte er toen niet over uit om vergunningen te leveren voor de uitvoer van Waalse wapens naar oorlogvoerende landen. Dat werd binnen de 48 uur geregeld door de bevoegdheid over te hevelen naar de gewesten. Sindsdien vinden de geweren van FN, waarvan het Waals Gewest hoofdaandeelhouder is, ongehinderd hun weg naar oorlogsgebieden. Tot heil van de Waalse industrie.

De reacties op Barts voorstel waren om van te smullen. Van politieke sciencefiction in de ogen van de Groenen over Vooruit die menen dat wij niet bekwaam zijn voor kinderen en ouderen te zorgen laat staan voor kerncentrales, CD&V die plaatsvervangende schaamte etaleert, tot VLD die dit een nationalistisch slogan vindt waar ze niet in mee gaan. Voilà. Dat weten we dan. En de inhoud beste groenen, socialisten, christendemocraten en liberalen? Daar al eens aan gedacht? Ik heb een voorstel. En nu moet ik even technisch gaan.

De Bijzondere Wet op de Hervorming van de Instellingen van 1988 somt in artikel 6 paragraaf 1 de bevoegdheden op die overgedragen worden aan de gewesten. Onder rubriek VII krijgen we de opsomming wat het energiebeleid betreft. Dit wordt helemaal overgeheveld, uitgezonderd een kleine uitzondering. De wijze waarop dit alles verwoord is in de Bijzondere Wet is niet onschuldig. Er staat dat alles naar de gewesten gaat uitgezonderd waar er sprake is van technische en economische ondeelbaarheid die een gelijke behandeling op nationaal vlak vereist in navolgende gevallen: de studies over de perspectieven van de energiebevoorrading, de kernenergie, de grote infrastructuren voor de stockering en het vervoer en de productie van energie, de tarieven met inbegrip van het prijsbeleid.

Dat de uitzondering, met voorwaarden, geformuleerd wordt in de bepalingen van overdracht bewijst dat de hoofdverantwoordelijkheid bij de gewesten ligt terwijl nergens aangetoond is wat de technische en economische aspecten dan wel zijn die deze materie ondeelbaar maken. Veel vragen die drie maanden terug ook opgeroepen werden door grondwetspecialist Jan Ghysels in Doorbraak. https://doorbraak.be/gewestelijke-kerncentrales-zou-dat-kunnen/

Die bevoegdheid van het Vlaams Gewest werd ook aangestipt door professor Herman Matthijs op het door mij ingerichte colloquium in november vorig jaar.

Het is dan ook de logica dat Vlaanderen niet lijdzaam toeziet op wat men federaal uitspookt om de gevolgen te dragen voor haar eigen energiepolitiek. Straffer. Indien men federaal maatregelen neemt die indruisen tegen de belangen van het Vlaams Gewest, dan moet het Vlaams Gewest optreden. Echter, gelet op de reactie van de Vivaldipartijen op het voorstel van Bart De Wever, moeten we een andere weg bewandelen. Laat het ons dan aan de mensen zelf vragen!

Artikel 39bis van de Grondwet bepaalt dat over de uitsluitend aan de gewestelijke organen opgedragen aangelegenheden, in het betrokken gewest, een volksraadpleging kan worden gehouden. Aangezien het energiebeleid aan de gewesten toekomt, mits de geformuleerde uitzonderingen in de Bijzondere Wet, maar deze uitzonderingen een dermate impact hebben op het gewestelijk beleid, lijkt het mij zeer legitiem dat de Vlaming zich kan uitspreken over de kernuitstap.

Het enige orgaan dat hierover uitsluitsel kan brengen is het Grondwettelijk Hof. In artikel 142 van de Grondwet lees ik: “Het Hof doet bij wege van beslissing uitspraak over elke in artikel 39bis bedoelde volksraadpleging, voorafgaandelijk aan de organisatie ervan, onder de voorwaarden en op de wijze bepaald door de wet.”

Is twee derde van de Vlaamse volksvertegenwoordigers bereid de vraag te stellen aan het Grondwettelijk Hof om het pad te effenen naar een volksraadpleging? Is er iemand bang van de wil van de kiezer? Hebben de mensen niet het recht om over hun eigen energie hun zeg te doen? Betalen alleen volstaat al lang niet meer. Toch zeker niet in een democratie die naam waardig. Fijne zondag nog.

Kris van Dijck

Dessel, 20 februari 2022