Eigen volk eerst

Elke zondag belicht ik een onderwerp dat me de voorbije week opviel…

Eigen volk eerst

Twee weken geleden lanceerde ik via facebook de oproep om in Dessel medisch materiaal voor Oekraïne in te zamelen, reden we heen en weer naar Warschau, bouwden we noodopvang uit met behulp van particulieren, mochten we de eerste vluchtelingen ontvangen en schonken we 2.500 euro van de gemeente aan Consortium 12-12. Het duurde niet lang of daar waren reeds de eerste kritieken overgoten met een sausje van “eigen volk eerst”. ‘t Is te zeggen; Oekraïners helpen jullie wel, maar Walen laten jullie stikken. Dat verwijt kreeg ik te lezen. Het gaat dan over de Walen die na de watersnoodramp nog steeds op deftige huisvesting wachten. Ik laat deze kritiek niet zomaar over mijn kant gaan. Vandaar deze repliek.

In juli vorig jaar brak de hel los in de vallei van de Vesder. Overvloedige regenval en een mismanagement van het Gileppestuwmeer zorgden voor een ongeziene catastrofe. Een vloedgolf overspoelde dorpen en steden langs de rivier, liet een spoor van vernieling achter en nam alles mee wat niet vast genoeg zat. Van over het hele land trokken hulpdiensten naar de regio, inclusief honderden vrijwilligers met kleding, voeding, en alles wat een mens maar nodig heeft. Zovele maanden later zijn nog steeds vele mensen op zoek naar een deftige huisvesting. Dat steekt velen de ogen uit. En terecht. Ook mij, laat dat duidelijk zijn. Echter, waar ligt de verantwoordelijkheid?

Voor hen die zeggen dat we eerst onze eigen mensen moeten helpen, graag even een snelcursus over wie waar verantwoordelijk voor is. Niet om mij een paraplu open te trekken. Wel om duidelijkheid te scheppen. Want dat las ik ook in mijn mailbox: ik ken wel niks van politiek, maar… Vandaar een snelcursus politiek en verantwoordelijkheid in dit land m.b.t. zulke natuurrampen.

België is een federale staat die bestaat uit drie gewesten: Vlaanderen, Wallonië en Brussel. De federale staat, lees de Belgische regering met premier Alexander De Croo aan het hoofd, en minister Annelies Verlinden op Binnenlandse Zaken is verantwoordelijk voor de politie, brandweer en Civiele Bescherming. In afgeleide orde en afhankelijk van de grote van een ramp kan een nationaal, provinciaal dan wel een gemeentelijk rampenplan afgekondigd worden. De algemene coördinatie van de hulpverlening ligt respectievelijk in handen van de minister van Binnenlandse Zaken, de provinciegouverneur dan wel de burgemeester.

Zij hebben daartoe heeldere equipes ter beschikking: de brandweer, de Civiele Bescherming, de politie, het leger en heel het geneeskundig apparaat met ziekenhuizen, artsen, Rode Kruis e.d.

Ontelbare rampenplannen liggen gebruiksklaar in de kasten van de verschillende verantwoordelijken. Daar zal het niet aan mankeren. Het is zaak van het te doen! Ik zie de beelden nog voor me hoe velen hun leven in de waagschaal gooiden om anderen uit levensbedreigende situaties te redden. En sommigen lieten ook het leven. Moedige mannen en vrouwen die ik prijs. Dat is dus de eerste hulp. En die was er. Massaal.

In tweede orde bestaat in dit land een rampenfonds. Wanneer een natuurfenomeen als langdurige droogte, overvloedige regenval, storm, vernielende hagelbuien of iets dergelijks als ramp wordt gekwalificeerd, kan ter vergoeding van geleden schade het rampenfonds aangesproken worden. Tot juli 2014 was dat rampenfonds een federale zaak en oordeelde de federale overheid of iets als een ramp kon erkend worden. Zij zorgde er ook voor dat er geld in dat fonds zat. Cruciaal voor als het nodig is…

In juli 2014 werd die verantwoordelijkheid overgedragen aan de drie gewesten Vlaanderen, Wallonië en Brussel. Dat wil zeggen dat de verantwoordelijkheid om een ramp te erkennen en de verantwoordelijkheid om geldmiddelen te voorzien in de schoot ligt van de respectievelijke Vlaamse, Waalse en Brusselse regering. Daar was ook een goede reden voor. Aangezien de gewesten verantwoordelijk zijn voor tal van preventieve maatregelen. Ik denk bijvoorbeeld aan het bouwen van dijken, het voorzien van bufferbekkens, het verbieden van bouwen in watergevoelige gebieden, e.d., is het ook logisch dat ze instaan voor wanneer het fout loopt. En wat vernam ik snel na de Waalse watersnood? Er zit geen geld in het Waals rampenfonds. Voor de watersnood in Vlaanderen wel. Kunnen de verantwoordelijken ter zake daar op aangesproken worden aub?

Bovendien bestaat er in ons vrij westers land ook nog zoiets als persoonlijke verantwoordelijkheid en ben je verplicht je voor bepaalde zaken te verzekeren. Zo ben je als eigenaar of bewoner van een pand verplicht een brandverzekering af te sluiten welke ook bij storm- en waterschade aangesproken wordt. Wie geen brandverzekering kan voorleggen komt ook niet in aanmerking voor het hierboven genoemde rampenfonds. Vrij spoedig kregen we verhalen van honderden niet verzekerden. Geen verzekering, geen geld in het rampenfonds… Ja, begin er dan maar aan…

Hielpen we vanuit Vlaanderen? Zeker weten. Waar wij als Lokaal Bestuur Dessel bij elke ramp ergens ter wereld onmiddellijk 2.500 euro schenken, verviervoudigden we dat bedrag voor onze Waalse buren. 10.000 euro werd overgemaakt aan het Rode Kruis. Onze brandweerzone Kempen, net zoals andere hulpverleningszones in Vlaanderen, stuurde materieel en manschappen. Velen moesten onverrichter zaken terugkeren wegens slechte tot zelfs ontbrekende coördinatie op het terrein. Ik kreeg verhalen te horen dat men onze hulpverleners liever niet zag komen. Wel door de gewone mensen. Niet door lokale bewindvoerders. Het strafste verhaal dat me ter ore kwam was van een militair die als hulpverlener van een burgemeester die de plaatselijke coördinatie in zijn gemeente op zich nam – zoals het hoort – de opdracht kreeg om eerst zijn tennisterrein proper te maken…

Is er een verschil met de Oekraïense situatie? Het zal nog niet zijn. Daar worden steden plat gebombardeerd en burgers massaal gegijzeld. Zij smeken om onze hulp. En die smeekbede wordt massaal beantwoord. Op één avond vergaarde Vlaanderen 17,7 miljoen euro. De solidariteit is enorm. Belgische politici die het niet aflaten om af te geven op nationalisme lopen met Oekraïense speldjes op hun revers. Zij en tal van BV’s roemen de standvastigheid, vastbeslotenheid en fierheid van het Oekraïense volk dat volgens hen niet breekt.

Ja, beste mensen, dat is waar volksnationalisme. Niet een ander verdrukken of onderdrukken. Niet een ander geweld aan doen. Maar zelf rechtstaan en voor je zaak opkomen. Je plek in de wereld opeisen als gelijke. Soeverein. Zouden wij tot zoiets bereid zijn? Maak er ondanks alle leed en smart een fijne zondag van.

Kris van Dijck

Dessel, 20 maart 2022