Europees Parlementslid / Burgemeester
Kruimelpad
In memoriam Vic Anciaux
Elke zondag belicht ik een onderwerp dat me de voorbije week opviel…
In memoriam Vic Anciaux
Vrijdagnamiddag werd ik verrast door het bericht dat Vic Anciaux overleden is. Na de laatste 11-juliviering in het stadhuis in Brussel heb ik hem nog kunnen spreken. Al ging dat al wat moeizamer. Vic heeft een enorme invloed op mij gehad. Hoe het begon:
11 oktober 1978 – Leo Tindemans vanop het spreekgestoelte van de Kamer: “voor mij is de grondwet geen vodje papier. En ik wil niet hebben dat morgen avonturiers van links of rechts het voorbeeld van Tindemans zouden inroepen om avonturen goed te praten in dit land. Daarmee rekening gehouden, na de scheldwoorden en de beledigingen en de aanvallen die ik de laatste dagen heb moeten incasseren tot daareven nog de insinuaties hier op deze tribune, zeg ik: voor mij is er maar één conclusie. Ik ga van deze tribune weg, ik ga naar de koning en ik bied het ontslag van de regering aan.” https://www.youtube.com/watch?v=oksUHgfO6o4
Daar lag de regering. Daar lag het Egmontpact, in 1977 onderhandeld door regering en partijvoorzitters. Het Egmontpact dat van België een federaal land moest maken deed de gemoederen enorm oplaaien. Niet in het minst binnen de Vlaamse beweging. Niet in het minst binnen de Volksunie, op dat moment dé Vlaams-nationale partij geleid door Hugo Schiltz, waarbinnen ook mijn ouders militeerden. Ik was pas vijftien geworden.
De kritische en soms ronduit negatieve adviezen van de Raad van State op de wetteksten die het pact tot uitvoer moesten brengen, deed Vlaamse politici twijfelen terwijl de Franstaligen in de door hen gekende stijl al die bezwaren naast zich neer legden. Hoe zat dat ook weer met die geschiedenis die zich steeds herhaalt?
Ook bij mij thuis werd over dat pact gediscussieerd. Voor de ene Vlaams-nationalist verdedigbaar. Voor de andere te veel toegevingen. Mijn vader en een deel van de afdeling waren tegen. Anderen voor. In het straatbeeld verschenen affiches tegen, er werd betoogd en voorstanders werden letterlijk aangevallen. De meest radicalen verlieten de Volksunie en de verkiezing die daarop volgde werd een grote nederlaag. 6 van de 20 Kamerzetels gingen verloren. In de Senaat bleven er 7 van de 10 over. Hugo Schiltz nam ontslag en Vic Anciaux nam in 1979 de fakkel over. Je ziet in het begin van het hierboven aangehaalde youtube-filmpje een rechtstaande Vic Anciaux in de Kamer. Hem wachtte de moeilijke opdracht de eenheid binnen de partij te herstellen en de Volksunie opnieuw op het spoor te krijgen. Hij had er in ieder geval het postuur en het charisma voor. Een heer, wel bespraakt met een diepe stem, gezag uitstralend en toch met de nodige vriendelijkheid en empathie. Hij werd onze voorzitter waarin we geloofden en de eerste verkiezing daarop in 1981 kon hij het tij keren. Een groot deel van het electoraal verlies werd terug goedgemaakt.
Als ik terug kijk naar die jaren. Zoveel flarden mooie herinneringen:
Mijn eerste kennismaking met de zonen Anciaux, zittend op het muurtje voor het Klein Seminarie van Hoogstraten, wachtend om opgehaald te worden na een week internaat terwijl ik nog niet goed besefte wie zij eigenlijk waren.
Als jonge snaak mee met de Desselse VU-afdeling naar een partij-avond in Balen waar algemeen voorzitter Vic Anciaux kwam spreken.
Mijn eerste betoging in Wervik in 1979 voor het Vlaams schooltje van Komen en tegen de expresweg Pecq-Armentiers waar geschoten werd met rubberkogels en de iconische foto gemaakt werd: Vic Anciaux als een gezaghebbend persoon tussen de rijkswacht en de manifestanten. (Foto hierboven gemaakt door Paul Van den Abeele.)
Het jaar daarop de wandelingen in Voeren waar diezelfde Vic met zijn lichte regenmantel en lederen handschoenen opnieuw present was.
Het studentenzangfeest in de stadsfeestzaal aan de Meir in Antwerpen waar Vic als onverhoopte gast kwam opdagen. Hij ging na het zangfeest met ons mee op stap en bleef tot in de late uurtjes. Dat waren nog eens politici.
Vic Anciaux was de man van het woord én de man van de daad én stond tussen ons.
Kort nadien begonnen mijn echte VUJO-jaren (Volksunie Jongeren). Ik werd lid van het dagelijks bestuur, leerde als Kempenjongen het Barricadenplein (het toenmalig nationaal secretariaat) en Brussel kennen. Ook de familie Anciaux: Vic, moeder Lies, Hilde, Jan, Bert, Geert, Koen, Veerle en de toen nog kleine Roel. De benedenstad: Het Schuurke en De Kristallen Bol aan de Oude Graanmarkt, De Viking van Guido Dossogne aan de Arduinkaai naast de KVS. Ja, Brussel, ik ga niet zeggen dat ik er van was gaan houden, ik zat niet in haar binnenzak, maar ik kwam er toch graag en zal later in het parlement meer dan eens over Brussel tussenkomen.
Na zes jaar VU-schepen in Dessel werd 1995 mijn kanteljaar. Burgemeester in januari, Bert, ondertussen VU-voorzitter, die me belde met de vraag om de lijst te trekken voor het eerst rechtstreeks te verkiezen Vlaams Parlement, de door hem opgeluisterde inhaling als burgemeester in mei en mijn eerste stappen in het Vlaams Parlement. Vic werd Brussels staatssecretaris voor Wetenschappelijk onderzoek en Energie tot hij tweeëneenhalf jaar later de handschoen in de ring gooide wegens het niet naleven van het taalhoffelijkheidsakkoord in de hoofdstad en de actieve politiek verliet. Toch bleef ik hem maandelijks zien tijdens de partijraden op de Kunstberg die met de jaren turbulenter werden.
De politieke wegen gingen dus uit elkaar. Met Bert. Met Vic. De moeilijke jaren in de partijraad die finaal leidden tot de ontbinding van de Volksunie. Kon ik het van nabijer meemaken? Ik werd namens de fractie begin 2001 afgevaardigde in het partijbestuur van de Volksunie en kwam daar aan tafel te zitten tussen de heren waar ik als tiener zo naar op keek. Vic. Hugo. Net daar op dat moment werd beslist de partij op te doeken. Mijn eerste partijbestuur werd ook meteen het laatste… Voor mezelf. Voor de Volksunie.
Als jongeling keek ik inderdaad op naar deze politici. BV’s voor er van BV’s sprake was. Ze leken wel mythische figuren. Niets is natuurlijk minder waar. Ook zij waren gewone mensen. Met hun zwakheden, fouten en kleinmenselijke kanten. Zo zijn alle politici trouwens; mensen als alle andere mensen. En dat is maar goed ook. Verwacht van hen niks anders. Onkreukbaren bestaan niet.
Ik ben blij en fier Vic Anciaux gekend te hebben. Ook al kon hij de laatste jaren een hard en naar mijn inzichten fout oordeel vellen over mijn partij, de N-VA, en sommige van mijn collega’s. Misschien ook wel een vleugje verbittering? Wat ik kan begrijpen als je als oud-voorzitter je partij, waar je alles voor gaf, ten onder zag gaan. Het doet in ieder geval niets af aan de waardering die ik steeds voor hem had. Ook het bericht dat ik van Bert en Vic mocht ontvangen toen ik vier jaar terug in de hoek zat waar de klappen vielen zal ik nooit vergeten. “We vertrouwen je”, kon ik lezen. Kan je begrijpen hoe dat voelt?
Tot de zomer vorig jaar. De laatste babbel op de binnenkoer van het stadhuis waar ik zo’n deugd aan beleefde. Daarom aan Marie-Paule, alle kinderen en kleinkinderen en allen die Vic liefhebben: mijn oprechte deelneming.
En aan u, Vic: dank u wel. Rust in vrede.
Kris van Dijck
Dessel, 26 februari 2023