Woman is the nigger of the world

Elke zondag belicht ik een onderwerp dat me de voorbije week opviel…

Woman is the nigger of the world

Met deze controversiële en ietwat choquerende titel wil ik mijn column van vandaag openen. Het is de titel van een lied van de maatschappelijk zeer geëngageerde John Lennon en Yoko Ono. Aan dat lied moest ik denken toen ik zag hoe commissievoorzitter Van der Leyen in Ankara behandeld werd. Haar werd, in deze protocollair toch de gelijke van Charles Michel, geen stoel aangeboden terwijl de “heren” presidenten parmantig voor de vlaggen plaatsnamen. Wie ging er in de fout? Wat werd er protocollair afgesproken? Ik weet het niet. Ik was er niet bij. Het gemaakte beeld creëerde bij mij in ieder geval een plaatsvervangende schaamte. Dat dit in Turkije gebeurde mag ons echt niet verrassen…

De positie van de vrouw in de moslimwereld mag je op z’n minst problematisch noemen. Stigmatiseer ik nu? De beelden zijn nochtans legio. De vrouwelijke scheidsrechter die onlangs in Qatar geen hand kreeg van de prins bij de prijsuitreiking. De halve Zweedse ministerraad, nochtans allemaal geëmancipeerde vrouwen zou je denken, die zich in Teheran op staatsiebezoek lieten tooien met hoofddoek. Allemaal hebben ze er een uitleg voor: andere cultuur en respect voor die andere cultuur. Het werd mij ook op die manier voorgesteld toen ik enkele jaren terug Qatar bezocht. Als vrouwen zich daar in een boerka hijsen om naar buiten te gaan, doen ze dat uit respect voor hun echtgenoot thuis. Voor hem maakt ze zich mooi… thuis. Een andere man hoort dat niet te zien… Omgekeerd geef je als man geen hand aan een vrouw. Uit respect voor haar… en haar man. Voilà. Dat is de uitleg. Waarom dan die man zich niet mooi maakt voor zijn vrouw en zich buitenshuis in een boerka verstopt blijft mij een raadsel. Dat respect loopt blijkbaar niet in twee richtingen. Is de term machocultuur hier op z’n plaats? Ik denk het wel.

Aan de andere kant nam ik gisteren kennis van een expo die loopt in het speelgoedmuseum in Mechelen over ridders en prinsessen. KUL-genderspecialiste Veerle Draulans werd er bij gehaald om te hekelen dat speelgoedfabrikanten de stereotypen bevestigen. Ze blijven herhalen dat de ridders jongens waren en de prinsessen vrouwen. Tja, hoe zag het er in de middeleeuwen uit? Buiten de door mij gekende uitzonderingen als Jeanne d’Arc en Jacoba van Beieren die zich in het begin van de 15de eeuw in het harnas durfden te hijsen, lijkt mij die ridderwereld in grote mate een mannenbastion geweest te zijn. Hoe moet je dat zeshonderd jaar later vertalen? De geschiedenis geweld aan doen? De geschiedenis anders voorstellen als ze is? En ja, Veerle Draulans, die ene vrouwelijke ridder in het speelgoedkasteel is inderdaad de excuustruus. Zo was het nu eenmaal in die tijd. Zij was de uitzondering. Maar waarom moet de vrouw het weer ontgelden? Zij hoort ook ridder te zijn. En waarom geen mannelijke prinses? Een Filips van Orleans bijvoorbeeld? In heel het speelgoedkasteel geen excuusguus?

Terwijl op vele plaatsen in de wereld de rechten van vrouwen met de voeten getreden worden, denken wij hier de oplossing gevonden te hebben: genderneutraliteit. Genderneutraal speelgoed. Genderneutrale kleding. En ga zo maar door. Het nieuwe modern. Anders ben je niet mee. Maar wat is dat genderneutraal speelgoed? Een pop blijft toch een pop, een bal een bal, een step een step, een autootje een autootje. Laat de kinderen toch spelen met het speelgoed dat ze willen. Dat hen aanspreekt. En speelt een jongen met een pop en een kinderwagen? En het meisje met de Lego. So what?

Zelf ben ik, net zoals iedereen trouwens, kind van mijn tijd. Als het op het creëren van kansen voor vrouwen aangaat kom ik uit een zeer vooruitstrevende familie. Mijn overtante langs moederszijde mocht als één van de eerste meisjes uit het dorp gaan studeren: onderwijzeres. Mijn moeder en tante kregen van hun ouders dezelfde kansen. Mijn grootvader maakte daar een erezaak van. Later zou mijn moeder één van de eerste vrouwen in de Desselse gemeenteraad worden. Toen nog een mannenwereld. Twee van de vijftien raadsleden vrouw. Nu zijn de mannen in mijn fractie in de minderheid. Is dat goed? Is dat slecht? Mijn eigen kinderen heb ik nooit een studierichting ingestuurd of aanbevolen die zou passen bij hun gender. Wel bij hun interesses en vaardigheden. Beiden gelijk. In het doen en laten.

Waar het bij mij dus om draait, dat is dat ik kijk naar het innerlijke van de mens. Wat zijn de talenten, vaardigheden, motivaties, ingesteldheden,… De juist persoon op de juiste plaats. Man of vrouw? Het doet het me er echt niet toe. Daarom ben ik ook zeer kritisch voor alle vormen van quota. Zij ontnemen immers kansen aan diegenen die net aan de verkeerde kant van het quota-hek vallen én creëren druk op anderen om de quota te halen. Zo creëer je niet alleen excuustruzen en excuusguzen maar krijg je ook heb-jij-effe-pechguzen en heb-jij-effe-pechtruzen. Die laatsten vallen uit de boot terwijl de eersten liever niet op de boot zitten. Twee keer gefrustreerde mensen.

En wat het uiterlijk betreft, ja, er zullen steeds verschillen blijven tussen mannen en vrouwen. Tot nader order zijn het de vrouwen die kinderen baren en ze zogen. Dat kunnen mannen nu eenmaal niet. Koester dat, dames. Wat wel genderneutraal is, is de verantwoordelijkheid van de ouder, man of vrouw, die erin bestaat het kind met de grootste toewijding en zorg op te voeden en te verzorgen.

Mannen en vrouwen zijn dus niet gelijk. Zij zijn wel gelijkwaardig en zijn gelijk in hun rechten, plichten en verantwoordelijkheden. Dat geldt voor alle mensen trouwens, ongeacht afkomst of geslacht. En elk van hen heeft recht op een stoel. Ook in Ankara!

Kris van Dijck

Dessel, 11 april 2021