Niets nieuws onder de zon

Elke zondag belicht ik een onderwerp dat me de voorbije week opviel…

Niets nieuws onder de zon

In het zog van wat er zich in en rond het Capitool afspeelde, wordt nu de discussie gevoerd of het wel kan dat sociale mediadiensten als het Facebook van Zuckerberg of netwerksites als Twitter personen als Trump en anderen of bepaalde berichten en foto’s mogen bannen. Het debat loopt al langer dan vandaag. Ook hier bij ons ontstond meer dan eens commotie als afbeeldingen van Zwarte Piet systematisch offline gehaald werden met niet mis te verstane waarschuwingen naar hen die ze plaatsten. Het schendt het recht op vrije meningsuiting is een kreet die dan niet uit de lucht gegrepen is. Daarnaast beroeren de fact-check voorstellen die door Vilvadisten aangekondigd worden eveneens de gemoederen. Hier mijn mening daarover:

Wat het eerste betreft zie ik het probleem niet. Vergelijk de aanbieder van sociale media met een traditionele uitgever. Was het niet zo dat sinds de uitvinding van de broekdrukkunst, maar ook nadien toen radio en televisie het medialandschap kwamen domineren, het de uitgevers, de eigenaars of redacties waren die bepaalden wie ze doorlieten of niet. Wie ze een forum gaven of niet? Ik heb meer dan eens lezersbrieven of voorstellen van columns verstuurd die nooit gepubliceerd werden of respons gekregen op verzoeken om bepaalde zaken te duiden. Werd daardoor mijn recht op vrije meningsuiting geschaad? Ik denk niet dat er toen één zinnig mens was die dat vond. Is dat leuk dat je berichten verwijderd worden of jijzelf geblokkeerd wordt? Neen. Maar je recht is niet geschaad. Zoek je een ander medium of maak er zelf één zou ik zeggen…

Wat me in dit debat ook frappeerde waren de gecontesteerde algoritmen achter de sociale media waarmee men nu elke “ontsporing” van de democratie meent te moeten verklaren. Mensen zouden zo geïsoleerd geraken, in hun eigen gedachtewereld vertoeven en verstoken blijven van andere meningen, andere opvattingen. Ik ga dat op zich niet ontkennen, maar is het ooit anders geweest? Bepaalt de “kleur” van de krant of het omroepstation ook niet wat ze duiden? Het nieuws dat ze brengen? Laat staan de commentaar die ze daarop geven? Zeker in het verzuilde Vlaanderen bleef eenieder van de wieg tot het graf in zijn of haar isolement, want het was ongehoord om een krant van een andere gezindheid te kopen laat staan te lezen. Ook zuilorganisaties als vakbonden, ziekenkassen en andere middenveldorganisaties, zelfs scholen, versterkten dat om hun gekleurde waarheid er te blijven inlepelen. Resultaat was onder andere dat grote verschuivingen bij verkiezingen zich nauwelijks voordeden. Ieder bleef in z’n eigen “groot gelijk”. Eerlijk; is zie dus weinig verschil met hoe het altijd al geweest is: hij die de sleutel van het medium in handen heeft bepaalt. En daarbij zijn er handige Harry’s – ook steeds geweest – die de nieuwe opportuniteiten zien en gebruiken. Misbruiken zullen sommigen zeggen.

Laat het duidelijk zijn dat ik het hier steeds over de spelers op het veld had: uitgevers, omroepen, mediadiensten. Niet over de overheid, want als die zich met de “waarheid” gaat bemoeien mogen we het ergste vrezen. De voorbeelden, gespreid in tijd en ruimte, leren ons tot wat dat leidt: indexen en censuur. En censuur leidt tot excessen van vervolging met alle gevolgen van dien. Als de overheid gaat bepalen wat juist is en fout, wat kan geschreven worden en wat niet, wat kan gelezen worden en wat niet, dan is het duidelijk dat er geen enkele les uit het verleden getrokken is. En daar moeten we met z’n allen duidelijk voor bedanken. Dus neen federale regering, houd je daar ver van af, je weet misschien waaraan je begint maar niet waar het eindigt. Ik word bang van de gedachte alleen.

Kris van Dijck Dessel,

10 januari 2021